Ogólne metody zapobiegania i zwalczania szkodników magazynowych

Duża ilość i różnorodność produktów spożywczych, oraz to, że stanowią one często materiał spożywczy bezpośrednio sprawiają, że zwalczanie szkodników magazynowych jest niezwykle trudne i uciążliwe. Trudność tę pogłębia fakt, że nie można stosować środków zachowujących toksyczność w chronionych produktach przez dłuższy okres, lub też pogarszających ich jakość. Toteż olbrzymią rolę odgrywają metody zapobiegawcze. 1. Magazyny powinny być stale i systematycznie kontrolowane, a w razie stwierdzenia obecności szkodników bezwzględnie oczyszczone. 2. Obowiązuje ścisła kontrola ziarna i innych produktów spożywczych wprowadzanych do magazynów. 3. Magazyny powinny być suche (warunek bardzo ważny), ściany i podłogi gładkie. 4. Wszelkie szpary, szczeliny i dziury należy wypełnić kitem, cementem lub zaprawą murarską. 5. Należy usuwać i niszczyć odpadki po oczyszczeniu ziarna, a przydatne na paszę skarmiać po uprzednim ześrutowaniu. 6. Magazyny należy wietrzyć, a produkty utrzymywać w stanie suchym (wilgotność ziarna nie powinna przekraczać 13%). Przewiew i susza znacznie ograniczają rozwój i rozmnażanie się szkodników. 7. Należy zapobiegać zagrzewaniu się nasion poprzez szuflowanie, w zimie przynajmniej raz na miesiąc, a w okresach cieplejszych przynajmniej raz na tydzień. 8. Rozsadnikami szkodników są często worki i opakowania. Czyszczenie ich oraz dezynsekowanie za pomocą wysokiej temperatury likwiduje znajdujące się tam szkodniki. W magazynach pustych zwalcza się wołka zbożowego i inne szkodniki za pomocą preparatów Actellic 50 EC (400—500 ml w 5 l wody na 500 m2 powierzchni magazynowej) lub Nuvan 7 (75— 300 ml na 100 m2 powierzchni) albo Pibutox 60 (100 ml w 1 l wody na 100 m2 powierzchni), Coopex 25 WP (0,2 kg w 10 l wody na 1000 m2), Permasect 25 EC (0,25 l/m2), Permasect 10 WP (0,5 g/m2), opryskując dokładnie ściany oraz sufit. Zabieg powtarza się po kilku dniach, aby zlikwidować pozostałe przy życiu owady. W kilka dni po przeprowadzeniu dezynsekcji trzeba magazyn dobrze wywietrzyć (aż do zaniku specyficznego zapachu preparatu). Dobre wyniki zapewnia zamgławianie pomieszczeń magazynowych przy użyciu preparatów Nuvan 7 (50—200 ml na 100 m3 pomieszczenia magazynowego) lub Actellic 50 EC (200 ml w 200 ml oleju parafinowego lub nafty oczyszczonej na 100 m3). Preparaty należy odparowywać w specjalnych odparowywaczach elektrycznych stosowanych przez ogrodników w szklarniach. Odparowywanie całej zawartości zbiornika trwa około 1 godziny. Pomieszczenie trzeba dokładnie uszczelnić przed gazowaniem. Gazowanie wymienionymi preparatami można także zastosować w magazynach ze zbożem. Wówczas zaleca się zboże przeszuflować, aby szkodniki wyszły na powierzchnię pryzm, co zwiększy efektywność gazowania. Wyłącznik prądu powinien znajdować się na zewnątrz pomieszczenia magazynowego, aby po gazowaniu nie trzeba było wchodzić do środka. W kilka godzin po gazowaniu magazyn należy dobrze wywietrzyć. Wietrzy się tylko w dni suche, najlepiej słoneczne. Zabieg powtarza się co 1—1,5 miesiąca. Szkodniki znajdujące się wewnątrz nasion np. strąkowiec grochowy można zwalczać na pryzmach i w magazynach oraz przy napełnianiu silosów jedynie następującymi preparatami, jak: Nuvan 7 w dawce 200—300 ml na 1 tonę lub bromek metylu (przez specjalne ekipy zgodnie z instrukcją na opakowaniu). Gazowanie magazynów wypełnionych zbożem przeprowadza się także za pomocą innych często skuteczniejszych środków, jak np. cyjanowodór (preparat Cyjanofum), chlorek etylenu, bromek metylu (preparat Bromophos), tlenek etylenu (preparaty Rotanox, Car- tox, Lentox), fosforowodór (preparaty Delizia, Phostoxin, Gastoxin). Zabiegi przeprowadzać ściśle według etykiety załączonej do każdego preparatu! Niektóre z wymienionych preparatów (np. Bromophos) mogą osłabiać zdolność kiełkowania nasion, toteż nie mogą być stosowane w magazynach z materiałem siewnymi Do dezynsekcji magazynów wymienionymi wyżej środkami chemicznymi upoważnione są Zakłady Zwalczania Szkodników Żywności. Zakłady te zlokalizowane są obecnie w: Gdyni, Krakowie, Katowicach, Łodzi (Centrala), Opolu, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu i obejmują swoim zasięgiem teren całego kraju. Obecnie coraz częściej zwalcza się szkodniki magazynowe za pomocą promieni podczerwonych i nadfioletowych oraz prądów wysokiej częstotliwości. Czynione są ponadto próby zwalczania szkodników magazynowych (i nie tylko magazynowych) z zastosowaniem pułapek chwytnych z atraktantami pokarmowymi oraz z równoczesnym traktowaniem magazynowych produktów mączno-zbożowych substancjami repelentnymi — odstraszającymi. Duże nadzieje wiąże się także z feromonami płciowymi otrzymywanymi w wyniku syntezy chemicznej, które zwabiają samce albo dezinformują samce o miejscu przebywania samicy. W rezultacie nie dochodzi do odszukania samicy i kopulacji, a tym samym do dalszego rozmnażania się szkodnika. Poszukiwania idą w różnych kierunkach i mają na celu ograniczanie lub eliminowanie niebezpiecznej dla zdrowia człowieka — metody chemicznej, stosowanej obecnie najpowszechniej.